Nói một cách khác: Cảm nhận về bản chất chân thật thường bị che mờ bởi những tình huống trong đời bạn, và bởi dòng suy tưởng miên man, và những phiền nhiễu khác trong đời sống. Những ý nghĩ, cảm xúc, cảm nhận từ những giác quan và bất kỳ những gì bạn trải nghiệm đã làm nên cái gọi là tình huống của đời bạn. Vừa Trần Nhân Tông vừa làm vua, vừa biết thực tập Thiền.
Vì khi đã nhận thức được tình trạng này, tự nhiên bạn sẽ biết mình phải làm gì để mang lại sự chuyển hoá và tự do cho chính mình. (23) “Tôi và những câu chuyện của tôi”: Khi xác minh cho mình một sự hiện hữu, tự ngã ở trong ta cũng tạo nên những câu chuyện để xác minh cho sự hiện hữu đó. Thói quen chống đối hay phản kháng ở trong bạn chỉ làm cho tự ngã của bạn mạnh hơn (47).
Tầm là chiều không gian rộng lớn hơn những gì ý tưởng ta có thể nắm bắt được. Ngay cả khi bạn đã thất bại trong những cách tôi đã nêu trên, bạn vẫn cố làm mạnh thêm cái bản ngã giả tạo ấy bằng cách cho rằng bạn đã bị cuộc đời đối xử tệ bạc hơn những người khác, hoặc khi không may mắc phải một cơn bệnh ngặt nghèo, bạn sẽ tự cho là căn bệnh của bạn nặng hơn của bất kỳ căn bệnh nào của người khác. Khổ đau của bạn rốt cùng không phải gây ra bởi những tình huống khó khăn mà bạn gặp phải, mà chính là do những điều kiện rất tiêu cực trong tâm thức bạn.
Khi bạn tìm hiểu thiên nhiên, hãy để cho trạng thái không suy tư, trạng thái vắng bặt những ý tưởng quấy nhiễu (52), có đủ không gian để thể hiện. Bài học mà người thầy ấy (tức là bệnh tật) muốn dạy cho bạn là: “Có muốn chống cự cũng vô ích”. Cái gì sẽ còn lại sau những sợ hãi, ham muốn của đời sống nhiều rối rắm đang ngày càng chiếm hết sự chú tâm của bạn? Chỉ là một gạch ngang ngắn ngủi - khoảng một, hai phân giữa ngày sinh và ngày mất – trên mộ bia của bạn.
Hầu như mọi người ai cũng thường sống theo lối sống này. Nếu đây là điều bạn tin chắc thì điều đó sẽ xảy ra đúng như bạn nghĩ: bạn sẽ cần thời gian cho đến khi bạn nhận ra rằng bạn không cần thời gian để nhận ra bản chất chân thực của mình. Do đó, khi trở về với khoảng trống ấy ở trong ta, bạn sẽ cảm nhận được một niêm an bình như một người đã trở về nhà.
Nếu sự rộng thoáng của tĩnh lặng đã không có, thì quan hệ luyến ái của bạn dễ bị chiếm hữu bởi suy tư và lo sợ vẩn vơ của trí năng, và dễ dàng bị vấn đề và những bất đồng chế ngự. Niềm nở chỉ đơn thuần là có mặt và chú tâm đến những gì đang xảy ra mà không phản kháng, chê bai hay bác bỏ tình huống ấy. Bạn chính là khả năng nhận biết đó được che giấu dưới hình dáng của một con người.
Mỗi ngày của đời bạn hình như bao gồm hàng ngàn những phút giây trong đó mọi chuyện được xảy ra. Hoặc bạn bắt gặp mình đang ngẩng đầu nhìn lên một bầu trời đêm đầy tinh tú, hoặc đang lắng nghe một ai đó mà trong đầu bạn, không hề có tiếng nói vang vang – luôn bình phẩm về người này, người khác. Nhu yếu “cho mình là đúng” là một cách cư xử không thể cưỡng lại được ở trong ta, đến độ chúng ta thà để cho những quan hệ thân thiện và quan trọng của mình bị tổn thương hoặc đổ vỡ hơn là nhận phần khiếm khuyết của mình trong vấn đề này.
Có nhiều người đã trở nên an tịnh một cách sâu sắc và hầu như trở nên sáng suốt trước khi đi vào Cõi Chết như thể có một cái gì đó soi chiếu qua hình hài đang tan hoại của họ. Con nai rất thoải mái được là một con nai. Nhờ tập như thế lâu ngày, sự chú tâm ở trong bnạ càng ngày càng mạnh hơn.
Tôi là không gian trong đó mọi thứ đưỡc xảy ra. (65) Trở nên vướng mắc: Khi mất mát một vật gì quý hay mất một người thân thì ai cũng khổ sầu, đây là một điều rất hiển nhiên. Còn những gì xuất hiện qua sự chú tâm của bạn thuộc về thứ tâm thức chưa bị điều kiện hoá – đó cũng chính là bản chất của bạn bên dưới những tên họ, hình thức bên ngoài.
Sự tĩnh lặng là vật thể duy nhất trên cõi đời này không mang một hình tướng. Một sự giải thoát của Tâm ra khỏi sự giới hạn tù túng của hình tướng. Hãy chú tâm đến khoảng trống - khoảng trống giữa hai ý tưởng khoảng không ngắn ngủi giữa những chữ trong một câu chuyện, giữa những nốt nhạc của tiếng dương cầm, hoặc khoảng trống giữa hơi thở vào và thở ra của bạn.