Ông nói với tôi rằng kinh nghiệm ấy có ích cho ông hơn một năm học ở Đại học đường Harward và giúp ông phát triển một đức tính để thành công là đức tự tín. Nhắc lại việc "dịch Dale Carnegie và viết sách học làm người", cụ Nguyễn Hiến Lê viết trong Hồi kí như sau: "Kẻ nào tìm sự sống trong đời mình thì sẽ mất nó; kẻ nào bỏ đời sống của mình mà theo Ta thì sẽ kiếm thấy sự sống đời đời".
Ông nói: "Khi lớn lên, suy xét những hành động của người đời, tôi tưởng có rất nhiều người lớn hơn đã "mua hớ chiếc còi". Yếu tới nổi không thể nhích ra khỏi giường . Có vài kẻ ở Athènes ghen ghét hiền triết Socrate, vu oan cho ông và ông bị xử tử.
Bệnh ấy do nghi ngờ, do dự, sợ sệt quá mà sinh ra. Tại sao bà không bắt trước bà ấy, nếu bà có cảm tưởng đã lấy phải một ông chồng độc tài, tàn bạo? Có thể bà sẽ nhận thấy những "đức tính" của ông và sự tự nhủ rằng: "Chồng mình thế mà khá đáo để". Nếu bạn muốn diệt ưu tư và bắt đầu một đời sống mới thì xin bạn đọc kỹ lại chương đó đã, đừng bỏ một hàng nào.
Tôi khuyên các anh tập cách điều khiển bộ máy đó để sống ngày nào riêng biệt ngày ấy: đó là cách chắc chắn nhất để yên ổn trong cuộc viễn hành. Viên giám đốc lớp học khuyên bà tưởng tượng chuyện đời của người đầu tiên bà gặp khi ra về. Tên coi ngục đi kèm tội nhân thì hồi hộp, lo lắng.
Hồi nhỏ tôi thành tâm muốn trở nên một nhà truyền giáo ở phương xa. Cô Jeannette Mac Donal nói với tôi rằng khi thần kinh suy nhược, cô lo lắng, khó ngủ, cô tụng Thánh thi XXIII dưới đây để luôn luôn bình tĩnh yên ổn: "Tôi là con chiên của Cúa. Nếu cứ ngấm ngầm uất ức không than thở được với ai, rất có thể họ sẽ sinh ra chứng bệnh thần kinh trầm trọng.
Kinh nghiệm, hoàn cảnh, di truyền đã tạo ra sao thì ta phải vậy. Mỗi ngày ta phải lại đây bán bánh "nhà làm" mới được". Thành thử tôi cũng lại được nghe những lời khuyên mà ba tôi đã viết trong thư: Phải quét hết những rác rưởi chất chứa trong đầu óc tôi đi.
Đừng để trên bàn một thứ giấy tờ gì hết, trừ những giấy tờ liên quan tới vấn đề bạn đương xét Họ không biết họ làm được việc gì mà cũng không biết thích hợp với việc gì nữa. Thiệt lạ lùng! Gặp một hoàn cảnh nào, nếu đã phải nhận nó, thì ta nhận một cách dễ dàng, mau mắn; chúng ta tự thay đổi tánh tình để thích hợp với hoàn cảnh ấy rồi quên hẳn nó đi.
Ông chép trong tập ký ức của ông: "Suốt đêm đó tôi ngâm chân trong nước nóng và hột cải, lại đắp hột cải trên cổ tay, trên gáy, mong đến sáng sẽ hết nhức đầu". Và tôi làm đúng như vậy. Vậy phương sách thứ nhất để trị ưu phiền là bắt chước William Osler:
Tôi xin thú cùng anh là tôi rất hổ thẹn, vì đến khi sợ chết mới học được cách sống". Họ biết rằng thế nào cũng chết và có mang theo nhiều thuốc phiện để dùng trong những trường hợp như vậy. Tôi có cảm tưởng sắp bị thần kinh suy loạn".
Nhờ nhận thấy mình không cô độc nữa, dù nằm trơ trọi trong cái hang giữa băng tuyết, ở nơi sơn cùng hải tận, mà ông khỏi chết. Theo đó, ta thây rằng mỗi chúng ta đều có thể sáng, chiều hoặc bất cứ lúc nào, để cho viên bác sĩ "Vui vẻ" săn sóc. Tiếng Anh của tôi hồi đó còn non lắm - thực sự thì chỉ kể như mới học được sáu tháng - nên nhiều chỗ tôi phải dựa vào bản dịch tiến Pháp.