Đọc hạnh các thánh công giáo, gương danh nhân thế giới ta thấy bao nhiêu gương người nam tỏ ra có ý chí phi thường nhất là khi ý chí ấy được đượm ơn thánh của Thượng đế. Rất có thể họ là những người đã từng bán rẽ trái tim, ba chìm bảy nổi trong biển ái, sau cùng những thất bại chua cay do non dại khiến họ tin tưởng sự khôn ngoan của người lớn. Ngày nay ta thấy ở thành thị nhiều cô, nhiều bà rất đắc tội với chồng, với con.
Thành ra khi bàn về tật ích kỷ, ưa độc đoán tôi nói với dè dặt. Đức Giê Su đã nói về họ: Phước thay những kẻ có tâm hồn trong sạch vì họ sẽ được thấy Thượng đế (Mat. Nói theo tâm trạng của một thi sĩ nọ thì họ muốn ôm trời nhưng e ngại đuối sức.
Tôi phải lãnh đạm với sự trêu bẹo của nhiều cánh hoa đang chờ bướm. Vì xương lớn theo tốc độ nhanh quá, tiêu thụ nhiều chất phốt phát can xi. Nên vẫn bị nói cảnh cáo.
Nhưng lý tưởng chân chính hiểu là ý lực đẹp nhất mà bạn đeo đuổi và đem ích lợi cho bạn và tha nhân. Lấy nhục tình làm phương thế tìm nhục lạc: cho nhục tình là xấu mà vẫn tìm nhục lạc, tìm cách bẽn lẽn trong tinh thần che giấu. Mà còn phải tích cực giúp nhân cách phát triển.
Các hiện tượng nầy báo hiệu rõ rệt bạn trai đã qua hẳn thời kỳ tiền thanh niên và bước qua cửa thanh niên. Tuy nhiên ai có lương tâm rộng rãi cách mấy cũng phải nhận trai gái chạm cọ thân thể nhau để thả hồn theo lời ca điệu nhạc trong hồn khí khả nghi, dưới ánh đèn khiêu gợi thì khó giữ được tâm hồn trong trắng. vào tuổi thành nhân và lão thành thì tâm lý nam nữ có nhiều biến đổi chớ lúc hoa niên bạn gái đáng khen hơn bạn trai ở chỗ trầm tĩnh khi phán đoán.
Tôi lúc làm hiệu trưởng trung học, trong khi học sinh nam nữ thảo luận chung, hay nghe những câu đại khái của nam sinh: ối! Mấy chị mà làm gì! Để tụi tôi. Họ không biết có thể những điều ngày nay ta thấy vậy mà về sau khi có phận sự, gặp hoàn cảnh khác thấy khác, đối với người phải tin người mới đắc nhân tâm nhưng phải phòng mới khỏi bị hại. Đừng gợi lại những kỷ niệm ghi bóng quả tim, để rót thêm cho nhiều tâm hồn buồn tợ một chén đầy, một giọt nước khiến cho tâm hồn khổ đau.
Hầu hết những người làm cách mệnh đều có những đồng chí dám chết sống: đó là những bạn tâm giao lý tưởng. Lòng ham muốn có tính chất thơ mộng nhưng mang màu sắc lo âu, hồi hộp. Họ không hữu ý ăn trên ngồi trước, ăn to nói lớn.
Nhưng ta đừng quên tuổi con nít là tuổi rèn luyện trí nhớ. Tôi gặp nhiều bạn trai mới sập mặt trời là ngáp và lúc ngủ họ ngủ đơn sơ lắm. Jean Le Presbytre nói: Bạn yêu người tình cách cao thượng, khiết bạch, siêu nhiên như người ta yêu một thiên thần.
Không phải họ mê ăn đâu, mặc dù có một số ít đôi khi mất miếng lộn gan trên đầu. Hãy nghe Gina Lombroso trong cuốn Tâm hồn đ àn bà đã nói cách chí lý: 'Chính bởi ái tình của đ àn ông nối chặt với sự khoái lạc chiếm cứ vào họ yêu đàn bà nào họ chưa làm chủ được, hơn là người đã thuộc quyền họ, họ yêu vị hôn thê hơn là vợ của họ. Chương trình thi bây giờ cũng là bà con họ máu với tứ thơ ngũ kinh.
Đừng mong họ tín nhiệm để lãnh việc lớn. Cả một sự thăng trầm về văn minh, sự tồn vong về hạnh phúc của bao nhiêu người tùy thuộc ở quyền lãnh đạo hay bổn phận tuân phục của họ. Thế rồi một nụ bầu bí lớn lên.